Son yıllarda adı sıklıkla duyulmaya başlayan ve taş devri diyeti adı da verilen paleo diyeti, avcı-toplayıcı insanların binlerce yıl önce yediklerine benzer şekilde tasarlanmıştır.
Taş devri döneminde insanların dünyanın farklı yerlerinde ne yediklerini tam olarak bilmek imkansız olsa da araştırmacılar diyetlerinin tüm yiyeceklerden oluştuğuna inanmaktadır.
Bütün yiyecek temelli bir diyet uygulayarak ve fiziksel olarak aktif olan yaşamları sürdürerek, avcı-toplayıcıların obezite, diyabet ve kalp hastalığı gibi yaşam tarzı hastalık oranlarının çok daha düşük olduğu tahmin edilmektedir.
Aslında, çeşitli çalışmalar bu diyetin önemli kilo kaybına ve sağlıkta önemli gelişmelere yol açabileceğini öne sürmektedir.
Taş Devri Diyetinde Tüketilebilecek Besinler
Et: Sığır eti, kuzu eti, tavuk, hindi, ve diğerleri.
Balık ve Deniz Ürünleri: Somon, alabalık, mezgit balığı, karides, kabuklu deniz hayvanları, vb. Mümkünse yetiştirilmiş değil, yakalanmış seçin.
Yumurtalar: Gezen tavuk yumurtası, pastöreli veya omega-3 ile zenginleştirilmiş yumurtaları seçin.
Sebzeler: Brokoli, lahana, biber, soğan, havuç, domates vb.
Meyveler: Elma, muz, portakal, armut, avokado, çilek, yaban mersini ve daha fazlası.
Yumrular: Patates, tatlı patates, şalgam vb.
Kuru Yemiş ve Çekirdek: Badem, macadamia fındığı, ceviz, fındık, ayçiçeği çekirdeği, kabak çekirdeği ve daha fazlası.
Sağlıklı Yağlar: Sızma zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı, avokado yağı ve diğerleri.
Tuz ve Baharatlar: Deniz tuzu, sarımsak, zerdeçal, biberiye vb.
Taş Devri Diyetinde Tüketilemeyecek Besinler
Tahıllar: Ekmekler, makarnalar, buğday, çavdar, arpa vb.
Baklagiller: Fasulye, mercimek ve daha fazlası.
Süt ve Süt Ürünleri: Birçok süt ürününden kaçının, özellikle az yağlı (paleo’nun bazı versiyonlarında tereyağı ve peynir gibi tam yağlı süt içerir).
Bazı Bitkisel Yağlar: Soya yağı, ayçiçeği yağı, pamuk yağı, mısır yağı, üzüm çekirdeği yağı, aspir yağı ve diğerleri.
Trans Yağlar: Margarinlerde ve çeşitli işlenmiş gıdalarda bulunur. Genellikle “hidrojenlenmiş” veya “kısmen hidrojenlenmiş” yağlar olarak adlandırılır.
Şeker ve Yapay Tatlandırıcılar: Şeker kesinlikle bu diyetin içerisinde yoktur. Tatlandırıcıların Aspartam, sukraloz, siklamatlar, sakarin, asesülfam potasyum gibi tüm seçenekleri de kullanılmamalıdır. Bunların yerine doğal tatlandırıcılar kullanın.
Yüksek Oranda İşlenmiş Gıdalar: “Diyet” veya “az yağlı” olarak etiketlenmiş veya birçok katkı maddesi içeren her şey dahildir.
Taş Devri Diyeti Nasıl Uygulanır?
Bu diyet en basit tanımıyla; acıktığında doyana kadar yemek üzerine kurulu. Ancak sadece Taş devri çağında tüketilen besinleri yiyorsunuz.
Bunun dışında genelde yüksek protein, düşük karbonhidrat, orta düzeyli yağ alımı ile ilerler. Bunun sebebi et ve balığın çok tüketilmesi, karbonhidrat kaynaklarının çok az olması ve yağ alımının et ve yemişlerle orta düzeyde tutulmasıdır. Makro besinleri sıralamak gerekirse,
%40 protein
%20-30 karbonhidrat
%30-40 yağ şeklindedir.
Bu düzene uyularak başarılı bir taş devri diyeti beslenme planı oluşturulabilir.
Taş Devri Diyetinin Faydaları
İnsülin Hassasiyeti Artar: Vücudumuza sürekli yüksek oranda karbonhidrat alırsak, bir yerden sonra insülin hassasiyetimiz düşecektir ve vücudumuz daha fazla yağ depolamaya başlayacaktır. Paleo Diyetinde karbonhidrat alımı az olduğu için insülin seviyeleri düşer ve yağ yakımı artar.
Bağışıklık Sistemimizi Güçlendirebilir: Kalitesiz ve işlenmiş besinler fark etmesek de vücudumuza iyi gelmezler. Paleo Diyetinde işlenmiş, paketli yiyecekleri, fast-foodları tüketmiyoruz. Bu sayede tükettiğimiz besinler tam ve kaliteli besinler olacaktır. Yeşil sebzeler, meyveler ve etler gibi. Bu sayede bağışıklık sistemimizi güçlendirebiliriz, hastalanma riskimizi azaltabiliriz.
Diyabetsavardır: Karbonhidratı az aldığımız için kan şekerimiz stabil seyreder. Dolayısıyla diyabet hastalığını kontrol altında tutmak veya tip-2 diyabeti tedavi etmek için kullanılabilir.
Kalp Dostudur: Hem diyabet durumlarında hem de genel olarak Paleo Beslenme Düzeninin kan basıncını düşürdüğü ve kolestrolü kontrol altında tuttuğu araştırmalar ile desteklenmiştir. Fakat bu araştırmalara karşı araştırmalarda sürülmüştür ve kesin bir karara varıldığını söyleyemeyiz.
Taş Devri Diyetinin Zararları
Vitamin Mineral Eksikliği Olabilir: Özellikle tüketmesi kaçınılması gereken besinlerin içerdiği vitamin ve mineralleri de kaçırıyor olacaksınız. Bundan ötürü paleo diyeti gibi sınırlayıcı beslenme sistemlerinde makro besinleri yeterli olarak aldığımıza dikkat etmemiz gerekiyor.
Pahalı Bir Diyet Haline Gelebilir: Paleo diyetini Paleolitik Çağ’a tamamen uydurmaya çalışarak takip eden bireyler baklagil gibi ucuz protein kaynaklarını da tüketmedikleri için proteinlerini tamamen etten ve yemişlerden almaları gerekebilir. Bu da diyetin pahalı bir hale gelmesine sebep olacaktır.
Lif Alımı Düşük Kalabilir: Paleo Diyetini sadece et yenilen bir diyet olarak düşünmemeliyiz. Paleo diyetinde et ve balık tüketimi yanında yeterince sebze tüketmeye özen göstermeliyiz. Aksi takdirde lif alımı az olacağı için sindirim ve boşaltım sisteminde problemler yaşanabilir.